Gömülü Şamdan

Gömülü Şamdan tahmin edebileceğiniz gibi Yahudi inancından önemli bir yere sahip 7 kollu şamdan’dır. Yedi Kollu Şamdan veya Menora” Yahudi kültüründe ve tarihinde önemli bir simgedir. Tanah’ta anlatıldığı üzere, Menora saf altından yapılmış ve yedi kollu bir lamba standıdır. Bu, Musa’nın vahşi doğada ve sonrasında Kudüs Tapınağı’nda kurduğu portatif sığınakta kullanılmıştır.

Menora’nın tasarımı ve kullanımı, Yahudi inancının temel unsurlarından birini oluşturur. Yedi kolu, Tanah’taki talimatlara göre özel bir düzen ve biçimde yapılmıştır ve her kolunda birer lamba bulunur. Bu lambalar, en saf kalitede taze zeytinyağı ile yakılır ve günlük olarak kullanılır. Bu uygulama, aydınlatma ve dini ritüellerde merkezi bir rol oynamıştır.

Menora, aynı zamanda Yahudi halkının sürekliliğini ve Tanrı’nın onlara olan sürekli desteğini simgeleyen bir nesne olarak kabul edilir. Bu simge, özellikle Hanuka bayramında, Yahudi halkının tarihindeki önemli bir olayı anmak için kullanılır.

Stefan Zweig’ın Gömülü Şamdan adlı eserinde de bahsedilen Menora, sadece dini bir nesne olmanın ötesinde, Yahudi kültürünün ve tarihindeki zorlukların üstesinden gelen direncin bir sembolü olarak da görülür. Bu nedenle, Menora Yahudi mirasının çok önemli bir parçasıdır ve tarih boyunca farklı kültürler ve dönemler arasında bir bağlantı noktası olarak işlev görmüştür.

Kitap Roma’yı istila eden bozguncukların hikayesi ile başlar. Şehir yağmalanacaktır ama kimse öldürülmekeyecektir. Tek şart vardır kimse direnmeyecek. Şehir halkı mecbur kabul eder.

13 gün boyunca şehir yağmalanır. Para edilecek her şey alınır. Şehirde ne zaman birinin başına kötü bir şey gelse halktan biri Yahudiler suçlu diye bağırırmış. 7 kollu saf altından şamdan da çalınır. Bir köle bağışlanır da özgürlüğüne kavuşur diye gizlenen şamdanın yerini söylemiştir. Yahudiler şamdanın ederinden daha fazlasını ödemeye hazır olduklarını, yeter ki almamalarını söyler fakat yağmacılar kabul etmez. Plan yapılır, yaşı 70 üzerinde olanlar şamdanın peşinden gidecektir. Çünkü onların köle olma riski yoktur. Yanlarına bir de şamdanı geri getirebilecek güçte 7 yaşında bir çocuğu alırlar. Anneye de kadınlar soru sormaz derler.

Çocuk amacı ve şamdanı sorar. Şamdan göklerin 7 günde yaratıldığı için 7 kolludur vs detaylar anlatılır. Çocuk tabiki anlayamamıştır. Henüz çok küçüktür. Kitap Yahudi tarihinin anlatılmasıyla devam eder.

Kutsal emanetler vadedilmiş topraklardan Roma’ya getirilmiştir. Yağmacılar da onlardan çalmıştır.

Yolda şamdan yere düşer ve 7 yaşındaki Benjamin şamdanı almak için koşar. Şamdanı zar zor taşıyan köle benjamini döv er ve şamdanı alamazlar. Fakat Benjamin kahraman ve ünlü olur. 7 çocuğu olur. Uzun yaşar. 7 oğlu da 1 torunu da ondan önce ölür.

87 yaşında şamdan İstanbula gitmiştir. Bizans kralındadır. Bizans kıralından istemeye gider. Kral verir ama elçi bir oyun oynar. Vermediğini söyler. Benjamin ölmek için dua eder. Yanına Zekeriya gelir. İmparator için çalışmaktadır. Benjamin şamdanı alamıyorsanız bunda bir hayır vardır, esaret içerisinde yaşıyoruz dedi.

Zekariya planını açıklar. Her şeyin imitasyonunu yapabiliyorum. Şamdanın da yapacağım dedi. Zekeriya kuyumcudur. 1 hafta boyunca altın erittiler ve yeni şamdanı ürettiler.

Hazinadar 2 şamdanı da kontrol eder ve şamdanın birbirinin aynısı olduğunu söyler. Benjamin Zekeriyadan bir de tabut ister. Şamdanın gömülmesi gerektiğini söyler.

Filistine giderler. Ölüsü olduğunu ve gömmek istediğini söyler. Yerel Yahudiler Benjamine yardım eder.

Kararından emin değildir. Bunun için dua eder. Allah işaret gönderir. Yardım edecek köle gelememiştir. Onun yerine sağır ve dilsiz bir köle gelir. Yolda ne görse işaret sanar Benjamin. Allah’ın vakti geldiğinde şamdanı çıkaracağını düşünür.

Artık çok mutludur. Kolu bile iyileşmiştir. 7 yaşında şamdanı almak için köleye saldırdığında sakat kalmıştı.

Sahte şamdan da Persler tarafından ele geçirilir ve eritilerek parçalanır.

Vadedilen topraklar hakkındaki beklentiyle biter kitap.

Yazar Hakkında

Stefan Zweig, 1881’de Viyana, Avusturya’da doğan bir yazar ve düşünürdür. Zengin bir aileden gelmektedir. 20. yüzyılın başlarında Avrupa’da en çok okunan yazarlardan biri haline geldi. Zweig, psikolojik derinlikleri ve tarihsel bağlamı olan kısa hikayeleri, romanları ve biyografileriyle tanındı. İki dünya savaşı arasındaki dönemde yazdığı eserlerle ünlendi ve bu eserlerinde genellikle bireyin iç dünyasına odaklandı. Nazilerin yükselişiyle birlikte Yahudi kökeni sebebiyle 1934’te Avusturya’yı terk etmek zorunda kaldı. Zweig, 1942’de Brezilya’da hayatına son verdi.

Kitabın Yayımlanma Tarihi

Gömülü Şamdan ilk olarak 1937 yılında yayımlandı. Bu dönem, Zweig’ın sürgündeyken yazdığı döneme denk gelir ve eser, yazarın içinde bulunduğu toplumsal ve kişisel çalkantıların bir yansıması olarak görülebilir.

Kitabın Geçtiği Yer

Kitap, büyük ölçüde Almanya’nın Köln şehrinde geçmektedir. Bu şehir, eserin ana mekanı olarak önem taşır ve tarihsel olarak Yahudi topluluğunun varlığı ve yaşadıkları ile dikkat çeker. Zweig, Köln’ün zengin tarihi ve kültürel dokusunu eserinde etkileyici bir şekilde kullanır.

Kitabın Konusu

Gömülü Şamdan kitabı, bir Yahudi ailesinin hikayesini ve bu ailenin değer verdiği bir şamdanın yüzyıllar boyunca geçirdiği değişimleri konu alır. Kitap, dinler ve kültürler arası etkileşimi, aile bağlarını ve tarihin dönüşümlerini ele alır. Zweig, farklı dönemlerde farklı karakterler aracılığıyla bu şamdanın yolculuğunu anlatır ve bu süreçte insanlık tarihine dair derin gözlemlerde bulunur.

Kitabın Karakterleri

Kitabın ana karakterleri, şamdanın hikayesini takip eden ve farklı zaman dilimlerinde yaşayan kişilerdir. Bunlar arasında şamdanı yapan ilk ustalar, onu koruyan ve nesilden nesile aktaran Yahudi aile üyeleri ve şamdanın tarihinde önemli bir rol oynayan diğer figürler yer alır. Zweig, bu karakterler aracılığıyla farklı tarihsel dönemleri ve sosyo-kültürel yapıları yansıtır.

Kitabın Özeti: Gömülü Şamdan

Stefan Zweig’ın Gömülü Şamdan adlı eseri, derin tarihsel kökleri olan ve birçok kuşak boyunca devam eden bir hikâyeyi anlatır. Eser, bir Yahudi ailesinin değer verdiği antik bir şamdan etrafında şekillenir. Bu şamdan, yalnızca bir aile yadigârı olmanın ötesinde, Yahudi toplumunun tarihi ve kültürünün bir sembolü olarak işlev görür.

Kitap, Roma İmparatorluğu döneminde, Kudüs’ün yıkılışının ardından başlar. Bu dönemde Yahudiler, yıkılan tapınaklarından sağ kalan kutsal eşyaları, aralarında bu değerli şamdanın da olduğu birkaç parçayı saklamayı başarırlar. Şamdan, yüzyıllar boyunca Yahudi cemaatinin elinde korunarak Avrupa’ya, özellikle Almanya’nın Köln kentine taşınır.

Orta Çağ’da Köln, Yahudi ve Hristiyan toplulukları arasındaki gerilimlerin yükseldiği bir döneme tanıklık eder. Bu dönemde, şamdan, Yahudi cemaatinin elinde kalmaya devam eder, ancak şehirdeki antisemitizmin yükselişi nedeniyle gizlenmesi gerekmektedir. Kitap, bu zor zamanlarda şamdanın gizlenmesi ve korunmasına odaklanır, aynı zamanda Yahudi topluluğunun yaşadığı zorlukları ve direncini gözler önüne serer.

Rönesans dönemine gelindiğinde, şamdan yeniden ortaya çıkar ve dönemin sanat ve zanaatkarları tarafından takdir edilir. Bu dönemde, şamdanın güzelliği ve ince işçiliği, farklı dinler ve kültürler arasında bir köprü görevi görür. Kitap, bu dönemin sanatına ve farklı inançlar arasındaki etkileşimlere dikkat çeker.

Modern çağda ise şamdan, artık yalnızca bir dini sembol olmanın ötesinde, tarihi ve kültürel bir miras olarak kabul edilir. Ancak, Nazi Almanyası’nın yükselişiyle birlikte, şamdanın varlığı tekrar tehlikeye girer. Zweig, bu dönemde Yahudi toplumunun yaşadığı trajediyi ve şamdanın yine saklanmak zorunda kalışını etkileyici bir şekilde anlatır.

Gömülü Şamdan boyunca Zweig, şamdanın yalnızca bir nesne olmadığını, aynı zamanda tarih, inanç ve insanlık hikâyesinin bir parçası olduğunu vurgular. Kitap, zaman içinde değişen toplumların ve dönemlerin portresini çizerken, aynı zamanda sürekliliği, mirası ve kültürel hafızanın önemini de işaret eder.

Zweig, hikâyede dini ve kültürel toleransın, insanlık tarihinin vazgeçilmez bir parçası olduğunu anlatır. Ayrıca, insan ruhunun derinliklerine inerek, farklı zaman dilimlerinde, farklı coğrafyalarda yaşamış insanların ortak paydalarını ve duygusal bağlarını ortaya koyar. Bu bağlamda, Gömülü Şamdan sadece bir ailenin veya bir topluluğun değil, insanlık tarihinin de bir hikâyesidir.

Kitap, Stefan Zweig’ın anlatımıyla, tarihi ve kültürel derinliği, karakterlerin psikolojik çözümlemesi ve evrensel temaları ile okuyucuya etkileyici bir deneyim sunar. Zweig’ın bu eseri, tarih ve insanlık hali üzerine derin düşünceler içeren, zamansız bir başyapıttır.

Kitabın Klasikler Arasında Olma Sebepleri

Gömülü Şamdan, Stefan Zweig’ın incelikli anlatımı ve tarihsel derinliği ile klasik eserler arasında yer alır. Zweig, kitapta insan doğası, ahlaki değerler ve tarihin tekrar eden yapısı gibi evrensel temaları işler. Aynı zamanda, farklı dönemlerdeki toplumsal ve kültürel değişimleri ustaca betimler. Eser, hem tarihsel gerçekliklere sadık kalması hem de insan ruhunun karmaşık yapısını anlatmasıyla edebiyat dünyasında özel bir yere sahiptir.

Tüm soru ve görüşleriniz için buraya tıklayabilirsiniz.

Yer sağlayıcı aior.com